Museum Core
ถอดรหัสสีตราพระปรมาภิไธยย่อ ว.ป.ร.
Museum Core
13 ก.ค. 63 5K
มิวเซียมสยาม

ผู้เขียน : สรวิชญ์ ฤทธิจรูญโรจน์

ถอดรหัสสีตราพระปรมาภิไธยย่อ ว.ป.ร.

 

คติความเชื่อเรื่องสีสัมพันธ์เกี่ยวโยงกับวิถีชีวิตคนไทยหลากหลายแง่มุม อาทิ ศาสนา ที่อยู่อาศัย ศิลปกรรม เครื่องแต่งกาย ตลอดจนสิ่งของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน

 

ต้นเค้าของความเชื่อเรื่องสีประจำวันในสังคมไทย มาจากความเชื่อเรื่องเทวดานพเคราะห์ ซึ่งเป็นเทวดาที่คอยปกป้องควบคุมดูแลชีวิตของคนเราตั้งแต่เกิดและจะผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันทำหน้าที่ ประกอบด้วย พระอาทิตย์ พระจันทร์ พระอังคาร พระพุธ พระพฤหัสบดี พระศุกร์ พระเสาร์ พระราหู และพระเกตุ เรียกรวมว่าเทวดานพเคราะห์

 

ทั้งนี้เทวดานพเคราะห์แต่ละองค์มีสีผิวกายแตกต่างกันไปดังนี้ พระอาทิตย์มีกายสีแดง พระจันทร์กายขาวสีนวล พระอังคารกายสีม่วงคราม พระพุธกายสีเลื่อมแสด พระพฤหัสกายสีเลื่อมเขียวเหลือง พระศุกร์กายสีเมฆหมอก พระเสาร์กายสีดำ จะเห็นได้ว่าสีประจำวันดังกล่าวนี้ไม่เหมือนกับปัจจุบัน

 

การเปลี่ยนสีประจำวันมาเป็นสีสันที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน คือ วันอาทิตย์-สีแดง วันจันทร์-สีเหลือง วันอังคาร-สีชมพู วันพุธ-สีเขียว วันพฤหัสบดี-สีแสด วันศุกร์-สีฟ้า วันเสาร์-สีม่วง สันนิษฐานว่าเริ่มเกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อมีการรับธรรมเนียมตะวันตกเข้ามา มีบางสีไม่ต้องด้วยความนิยมตามคติตะวันตก อย่างสีดำที่ไม่เป็นมงคลสำหรับชาวตะวันตก หรือมีบางสีที่ไม่ชัดเจนหรือมีความซ้ำซ้อนอย่างสีเลื่อมแสด สีเลื่อมเขียวเหลือง สีเมฆหมอก จึงได้เทียบเคียงหรือเปลี่ยนมาใช้สีที่เป็นโทนสีสากลแทน

 

ตารางเปรียบเทียบ สีประจำวัน เทวดานพเคราะห์ ธรรมเนียมเรื่องสีที่ปรับเปลี่ยนใหม่ในรัชกาลที่ 5, สีประจำวัน, สีเทวดานพเคราะห์, สีผิวกายเทวดานพเคราะห์

 

ในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้เริ่มประเพณีในราชสำนักที่นำธรรมเนียมการใช้สีประจำวันมากำหนด เช่น การใช้สีประจำพระองค์ของพระมหากษัตริย์ พระราชวงศ์ และพระบรมวงศานุวงศ์ จะกำหนดตามวันพระราชสมภพหรือวันประสูติของพระมหากษัตริย์ หรือเจ้านายแต่ละพระองค์ อาทิ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ ทรงพระราชสมภพในวันอังคาร สีประจำพระองค์จึงเป็นสีชมพู เครื่องราชอิสริยาภรณ์พระจุลจอมเกล้าก็มีสายสะพายและแปรแถบของเครื่องราชฯ เป็นสีชมพูเช่นกัน ธรรมเนียมดังกล่าวได้สืบทอดต่อมา

   

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 มีพระราชนิยมกำหนดให้พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชบริพาร ตลอดจนสุภาพชนแต่งกายด้วยสีตามวัน นับเป็นการเน้นความคิดเรื่องสีประจำวัน

 

 ตราพระปรมาภิไธยย่อ ว.ป.ร.10

 

ในตราพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 10 ภายใต้พระมหาพิชัยมงกุฎ ปรากฏอักษรย่อ ว.ป.ร. - ย่อมาจาก “วชิราลงกรณ ปรมราชาธิราช” พบคติการใช้สีประจำวันจากทั้งสองคติคือ

 

  • อักษร ว. ใช้สีขาวนวล แทนวันพระราชสมภพ (วันจันทร์ นับตามคติมหาทักษา) โดยใช้สีจากคติสีประจำกายของเทวดานพเคราะห์ นั่นคือ พระจันทร์ ซึ่งมีสีขาวนวล

  • อักษร ป. ใช้สีเหลือง แทนวันพระบรมราชสมภพ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) ใช้สีตามคติสีประจำวันที่สันนิษฐานว่าปรับใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 5 คือ สีเหลือง แทนวันจันทร์

  • อักษร ร. ใช้สีฟ้า แทนวันพระราชสมภพ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ใช้สีตามคติสีประจำวันที่สันนิษฐานว่าปรับใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 5 คือ สีฟ้า แทนวันศุกร์

 


สำหรับประชาชนทั่วไป ความเชื่อเรื่องสีประจำวันถูกนำมาใช้ในการแต่งกาย โดยเลือกสีเสื้อผ้าให้ถูกโฉลกกับวันนั้นๆ ซึ่งเชื่อว่าจะนำแต่สิ่งดีๆ เป็นสิริมงคลหนุนนำให้เกิดความเจริญในหน้าที่การงาน เป็นต้น ซึ่งพบความเชื่อนี้อยู่ในบทประพันธ์ของสุนทรภู่เรื่อง “สวัสดิรักษา” ทำให้สันนิษฐานว่าน่าจะมีมาก่อนหน้านั้นแล้ว

 

 

ถอดรหัสีตราพระปรมาภิไธยย่อ ว.ป.ร. 

สรวิชญ์ ฤทธิจรูญโรจน์

 

บรรณานุกรม

เฉลิมชัย สุวรรณวัฒนา. (2553). สีในวัฒนธรรมคติความเชื่อไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญาศิลปมหาบัณฑิต สาขาวิชาการออกแบบนิเทศศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร. เข้าถึงจาก http://www.thapra.lib.su.ac.th/objects/thesis/fulltext/thapra/Chalermchai_Suwanwattana/fulltext.pdf

 

ตราพระปรมาภิไธย สำหรับพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 10. เข้าถึงจาก http://www.lampang.go.th/king/symbol/ 

 

เตชิต เฉยพ่วง. (2553). รูปแบบเครื่องแต่งกายของเจ้านายในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6. (ออนไลน์). เข้าถึงจาก http://www.ssruir.ssru.ac.th/bitstream/ssruir/368/1/103-53.pdf

 

สถาบันไทยศึกษา. (29 กันยายน 2561). สีประจำวัน. เข้าถึงจาก http://www.thaistudies.chula.ac.th/2018/09/29/สีประจำวัน/

 

แกลเลอรี่


ย้อนกลับ