เมื่อปีค.ศ. 2015 มีการพัฒนาโครงการในพื้นที่ย่านกองพยอง (Gongpyeong-dong) ใจกลางกรุงโซล ทำให้เกิดการค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีที่ทับซ้อนกันหลายชั้นตั้งแต่ราชวงศ์โชซอนไปจนถึงช่วงที่ญี่ปุ่นเข้ามาปกครองเกาหลี จึงเป็นที่มาของการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์แหล่งขุดค้นในชื่อ Gongpyeong Historic Sites Museum และเริ่มเปิดให้เข้าชมมาตั้งแต่ปีค.ศ. 2018

               พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ตั้งอยู่ในโซนชั้นใต้ดินภายในตึกออฟฟิศหรูหราไม่ไกลนักจากสถานีรถไฟฟ้าจองเก็ก (Jonggak) เมื่อเดินมาถึงอาคารและเห็นป้ายชื่อพิพิธภัณฑ์หน้าอาคารแล้วก็มั่นใจได้ว่ามาไม่ผิดที่แน่ ทว่าผู้เขียนกลับหาทางเข้าไม่เจอ มองเห็นแต่กลุ่มร้านกาแฟและไม่มีป้ายบอกทาง จนสุดท้ายก็พบว่าทางเข้าพิพิธภัณฑ์อยู่อีกฝั่งหนึ่งของอาคาร ซึ่งต้องลงบันไดเลื่อนไปยังชั้นใต้ดิน

               พิพิธภัณฑ์แหล่งขุดค้นตั้งอยู่ในบริเวณพื้นที่เดิมที่เรียกว่าย็อนพย็อง (Yeonpyeong-bang) ในเมืองฮันยาง (หรือฮั่นหยางในภาษาจีน) ซึ่งเป็นชื่อเดิมของกรุงโซลในช่วงสมัยราชวงศ์โชซอน (ค.ศ. 1392-1897) ย่านย็อนเพียงนี้เป็นย่านใจกลางเมืองและศูนย์กลางตลาด ด้านตะวันตกของย่านตั้งอยู่ใกล้กับพระราชวังหลวง จึงมีตำหนักที่พักของเชื้อพระวงศ์ รวมทั้งบ้านเรือนของขุนนางและพ่อค้าวาณิชย์

               การเดินทางสู่อดีตเมื่อกว่าหกร้อยปีก่อนของผู้เขียนเริ่มต้นที่บ้านของช็องดง (Jeong-dong) ซึ่งเป็นอาคารหลังใหญ่ที่สุดที่ขุดค้นพบ สันนิษฐานว่าเป็นบ้านของขุนนาง พิพิธภัณฑ์ออกแบบทำพื้นเป็นกระจกใสให้ผู้ชมมองเห็นฐานรากของบ้านที่เป็นหลักฐานสำคัญที่ได้จากการขุดค้น และโครงสร้างที่แสดงให้เห็นถึงการใช้สอยพื้นที่ในบ้าน เช่น ระบบพื้นอุ่น หรืออนโดล (Ondol) เป็นการให้ความร้อนใต้พื้นบ้านเพื่อทำให้บ้านอบอุ่นในฤดูหนาว ห้องครัว และลานบ้านด้านใน (inner courtyard)

 

ภาพที่ 1 โมเดลจำลองบ้านในแขวงช็อง (Jeong-dong)

 

               ระหว่างทางเดินผู้เขียนได้พบกับฐานรากของอาคารบ้านเรือนหลายหลังในแขวงช็อง ซึ่งส่วนใหญ่มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยม การขุดค้นยังค้นพบจินดันกู (Jindangu) ที่มีลักษณะเป็นภาชนะบรรจุเครื่องเซ่นที่คนเกาหลีโบราณจะฝังลงไปในดินก่อนการก่อสร้างบ้านเพื่อขอพรจากเทพเจ้าให้ปลอดภัยและเจริญรุ่งเรือง คล้ายกับการวางศิลาฤกษ์ โดยจินดันกูที่ขุดค้นพบมีลักษณะเป็นโถเซรามิกเคลือบสีเขียว หรือเซลาดอนแบบมีฝาปิดถูกฝังไว้บริเวณใต้รั้วหรือกำแพง

 

ภาพที่ 2 จัดแสดงวัตถุที่ขุดค้นพบในชั้นดินแต่ละชั้น โดยชั้นล่างสุดเริ่มจากราวศตวรรษที่ 15-16

 

 

ภาพที่ 3 จินดันกู หรือภาชนะที่ฝังใต้ดินเพื่อบูชาเทพเจ้าก่อนการสร้างบ้าน

 

               หลังจากได้เห็นบ้านเรือนแล้ว ย่อมต้องมีชีวิตของผู้คนที่อยู่ในนั้นด้วย ตรงนี้จะมีตุ๊กตากระดาษแนะนำสี่อาชีพ ได้แก่ นักเล่านิทานแห่งถนน Sijeon (Jeongisu) เป็นอาชีพในช่วงสมัยปลายราชวงศ์โชซอนมักตั้งเวทีเล่านิทานในย่านที่มีคนพลุกพล่าน เมื่อเล่าเรื่องถึงตอนสำคัญๆ ก็หยุดเล่า รอจนกว่าผู้ชมจ่ายเงินจึงจะเล่าต่อไป

                เจ้าหน้าที่ลาดตระเวนกลางคืน (Sullakkun) ทำหน้าที่จับขโมยและป้องกันเหตุเพลิงไหม้ในเมือง โดยพวกเขาเริ่มลาดตระเวนตั้งแต่สี่ทุ่มไปจนถึงตีสี่ พวกเขาจะจับกลุ่มสองคนเดินถือตะเกียงตรวจตรา หากพบคนเดินเท้าในช่วงยามวิกาลจะเข้าจับกุมและนำไปโบยต่อไป เจ้าหน้าที่ลาดตระเวนมีรหัสลับเรียกว่า Malmagi ถ้าใครขานรหัสลับไม่ถูกแสดงว่าไม่ใช่เจ้าหน้าที่ลาดตระเวนและถูกนำตัวไปลงโทษ

                พ่อค้าคนกลาง (Yeorikkun) ทำหน้าที่พาลูกค้าไปซื้อของเพื่อหากำไรส่วนต่าง พวกเขาไม่ได้เป็นลูกจ้างของร้านใดร้านหนึ่ง จึงต้องทราบราคาสินค้านั้นก่อน เมื่อพาลูกค้าไปแล้วก็ตั้งราคาสูงกว่าราคาสินค้าเพื่อรับเงินส่วนต่างนั่นเอง พวกเขามักแต่งตัวดีเพื่อดึงดูดลูกค้า

                มาเฟีย (Waljia) คือ กลุ่มคนที่ได้รับผลประโยชน์จากการบริหารจัดการความมั่งคั่ง รวมทั้งจัดการพนันและดูแลกีแซง (gisaeng) หญิงให้ความบันเทิงด้านศิลปะและกวีนิพนธ์ที่เป็นอาชีพถูกกฎหมายในสมัยโชซอน พวกเขามีอิทธิพลทางการค้าและเป็นคนคุมถนนในเมืองฮันยาง

 

ภาพที่ 4 ภาพวาดของศิลปินยุนบกชิน (Yoon Bok Shin) สะท้อนให้เห็นภาพของร้านเหล้า

ในช่วงปลายราชวงศ์โชซอน ซึ่งมักพบเห็นได้ทั่วไปในตรอกซอยของเมืองฮันยาง

 

 

ภาพที่ 5 ตุ๊กตากระดาษและคำอธิบายอาชีพของผู้คนบนท้องถนนในเมืองฮันยาง

 

 

               สุดปลายทางเดินผู้เขียนพบกับบ้านของตระกูลกู (Gu) ครั้งหนึ่งที่นี่เคยเป็นบ้านของกูซูยอง (Gu Soo Young ค.ศ.1456-1524) ในสมัยโชซอนเขาเป็นลูกเขยของพระราชโอรสองค์ที่แปดของพระเจ้าเซจง (King Sejong) และมีส่วนร่วมในการก่อกบฏที่นำไปสู่การขึ้นครองบัลลังก์ของพระเจ้าชุงจง (King Chungchong ค.ศ. 1488 - ค.ศ. 1544) ในนิทรรศการมีคลิปแอนิเมชันประมาณ 7 นาที เล่าอธิบายความสัมพันธ์ของตระกูล Gu กับราชวงศ์โชซอนที่นำเสนอได้อย่างน่าสนใจ

                แม้ว่าพื้นที่แหล่งขุดค้นทางโบราณคดีจะพบเพียงแค่ฐานรากอาคารและโบราณวัตถุบางส่วน แต่พิพิธภัณฑ์ก็สามารถสร้างเรื่องราวและนำเสนอได้อย่างน่าสนใจด้วยการใช้สื่อผสมต่างๆ เช่น แอนิเมชันแสดงวิธีการก่อสร้างบ้านให้เข้าใจได้ง่ายโดยไม่จำเป็นต้องใช้คำบรรยายใดๆ หรือการเปิดให้ผู้เข้าชมได้ทำกิจกรรมแบบมีส่วนร่วม เช่น ทดลองก่ออิฐสร้างบ้านตามรูปแบบบ้านโบราณ การแต่งชุดโบราณถ่ายรูปกับฉากภาพวาดสมัยโชซอน เป็นต้น

                 ข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับใครที่อยากไปเยี่ยมชม พิพิธภัณฑ์เปิด-ปิดเวลา 09:00 – 18:00 น. ปิดทำการวันจันทร์ และไม่มีค่าเข้าชม การตั้งค่าในแผนที่ Naver Map ให้พิมพ์ว่า “Gongpyeong City Remains Exhibition”